Ana içeriğe atla

Piyasa Notları: Rezervler eriyor, sıcak para yakacak

Türkiye’nin kısa vadeli dış borcu döviz rezervlerinden 25 milyar dolar fazla. Olası bir sermaye kaçışı cari açıktan büyümeye ekonomiyi vuracak



Saray ve AKP’li Bakanlar ‘Kriz yok’ diyedursun, rakamlar Türkiye’nin sermaye krizine yaklaştığını teyit ediyor. Sıcak para kaçarsa büyüme de, ‘şimdilik’ azalma eğilimine giren cari açık da olumsuz etkilenecek. Türk Lirası yılbaşından bu yana yüzde 25 değer yitirdi. Her ne kadar Çin’deki yavaşlama ve ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz artışına yaklaşması tüm gelişen ülkeleri etkilese de Türkiye, diğer ülkelere göre bu gelişmelerden daha çok etkileniyor. Bunun altında da siyasi belirsizliğin yanı sıra yüksek dış finansman ihtiyacı yatıyor.

Rezervler yetersiz
Cari açığın finansmanını kısa vadeli sermaye akışlarıyla finanse etmesi ve kısa vadeli dış borçların rezervlerine göre daha yüksek olması Türkiye’nin riskini artırıyor. Krizlere karşı önlem olarak biriktirilen döviz rezervleri Türkiye’nin kısa vadeli dış borçlarını karşılamıyor. Merkez faizi yükseltmemek için döviz rezervlerini eritirken, cari açık da sıcak para ve rezervlerle finanse ediliyor. Bu koşullarda, yabancı sermaye akımlarının tersine dönmesi ya da yavaşlaması Türkiye’nin GSYH büyümesi, kredi koşulları ve cari açığını olumsuz etkileyecek. Bu konuda son uyarı kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poors’tan geldi.

Finansman sıkıntılı
Haziran itibarıyla cari açık 3.36 milyar dolar olurken, doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler Haziran 2014’e göre 307 milyon dolar azalışla 554 milyon dolar oldu. Portföy yatırımlarından 661 milyon dolarlık net çıkış yaşanırken, resmi rezervler 783 milyon dolar eridi. Yani sıcak para yetmeyince cari açığı kapatmak için rezervler kullanıldı.

Merkez Bankası verilerine göre resmi rezerv varlıkları haziranda 119.6 milyar dolardı. Bunun 99.2 milyar doları döviz, 19.9 milyar doları altın cinsindendi. 14 Ağustos haftasında ise döviz rezervleri 102 milyar 214 milyon dolar, altın rezervleri 18 milyar 443 milyon dolar oldu. Toplam rezervler 120 milyar 657 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Buna karşılık haziran sonu itibarıyla, kısa vadeli dış borç stoku 127.3 milyar dolar. Yani döviz rezervleri yaklaşık 25 milyar dolarlık kısa vadeli borcu karşılamıyor. Bu borcun yüzde 53.8’i ABD doları, yüzde 30.4’ü Avro, yüzde 13.2’si TL ve yüzde 2.6’sı diğer döviz cinslerinden oluşuyor. TL’nin yıl içinde yüzde 25 eridiği düşünülürse borç daha da katlanıyor.

Hazine garantili dış borç stoku ise bu yılın birinci çeyreğinde 10 milyar 385 milyon dolar oldu. Reel sektörün Mayıs 2015 itibarıyla toplam borcu 279 milyar 346 milyon dolar. Şirketler 179 milyar 130 milyon dolarlık borcunu karşılayamıyor.

Krize karşı önlem
Peki merkez bankaları neden rezerv biriktiyor? Bunun tek bir nedeni var. Ekonomik krizlere karşı tedbir. Dış borç krizine girmemek için borcun vadesi geldiğinde eğer piyasadan döviz toplanamazsa merkez bankası rezervleri kullanılır. Ya da enerji gibi hayati önemi olan ithal mallar için gerekli döviz yoksa bu da rezervlerden karşılanır.



Başçı bekleyip göremedi
Merkez, bu ayki Para Politikası Kurulu’nda faizleri değiştirmeyerek yine kura dolaylı müdahale etmeyi tercih etti. Bir haftalık repo faizi yüzde 7.50 seviyesinde kalırken, faiz koridorunun alt bandı yüzde 7.25’te tutuldu. Koridorun üst bandı ise yüzde 10.75’te sabit bırakıldı. Merkez, ekonomistlerle gerçekleştirdiği toplantıda ise yol haritasını açıklayarak faiz artırımı için ABD Merkez Bankası’nın faiz kararını bekleyeceğine işaret etti. Bankanın açıklamaları piyasalarda kafa karışıklığı ve güven problemine yol açtı. Dolar rekor üstüne rekor kırdı. Banka faiz artırımı için ‘bekle gör’ politikası izleyecek. Ancak Merkez şunu göremedi:

Gezi Parkı sonrası dolaylı müdahale ile dolardaki yükselişin önüne geçemeyen Merkez, Ocak 2014’te geç bir müdahale ile faizi yüzde 10’a çıkarmak zorunda kalmıştı. Ağustos 2013’te dolar kuru 2 liranın üzerine çıktığında, Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, “Biz buradayız ve güçlüyüz. Doların belini kıracağız. Faiz artırmadan lirayı güçlendireceğiz” demişti. Hatta 2013 sonu için 1.93’lük kur tahmininde bulunmuştu. Ancak dolar rekorlar kırmaya devam edince faizi artırmak durumunda kalmıştı. Hükümet kanadından o tarihten bu yana aralıklı olarak faiz baskısı sürüyor.

Türk Lirası eriyor
Borsa İstanbul bu hafta yüzde 4.54 geriledi. 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 5.59 yükselerek 107.65 liraya, Cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 4.35 değer kazanarak 719 liraya çıktı. Bu hafta Avro’nun satış fiyatı yüzde 4.34 artarak 3.295 liraya yükseldi. Dolar da 3 TL’yi aşmasının ardından haftalık yüzde 2.89 artışla 2.917 liraya çıktı. Çin’in yuanı devalüe etme kararı gelişen piyasalarda satış dalgasına yol açtı ve küresel hisse senetlerinin değerinden 3.3 trilyon dolardan fazla bir miktar silindi.






Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

IMF Karşıtı Annenin IMF Uzmanı Kızı

Cumhuriyet Halk Partisi Parti Meclisi üyeliğine seçilen Bilkent Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı ve IMF eski ekonomisti Doç. Dr. Selin Sayek Böke , üniversitede iktisat eğitimi alma kararının hayatının en güzel hatası olduğunu söylüyor. Anne Selin Sayek Böke ile ekonomist Selin Sayek Böke arasındaki dengeyi annesinden ilham alarak koruduğunu vurgulayan Böke, "CHP'de herkesin daha mutlu, refah içinde yaşayabileceği ekonomik ortamı sağlayacak politikalar üretilmesine katkıda bulunarak bunları somutlaştırmaya katkıda bulunacağım" diyor. Dünya Bankası ve IMF kariyerine sahip, güleryüzlü ve sıkı bir makro iktisatçı olarak bilinen Selin Sayek Böke ile CHP Parti Meclisi üyeliğinden annesi Türk Tabipler Birliği eski Başkanı Füsun Sayek ile olan ilişkisine kadar birçok konuyu masaya yatırdık. Böke, 11 yaşındayken kardeşi ile 'gazetecilik oyunu' oynadıklarını, hazırladıkları gazeteye ekonomi yazılarını yazdığını paylaşıyor. Kendisini ekonomi alanına yönle...

İran, Sıtkı Ayan’dan sorulur

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve oğlu Bilal Erdoğan arasında geçtiği iddia edilen ikinci telefon görüşmesinde adı geçen işadamı Sıtkı Ayan, özellikle AKP döneminde parlayan isimlerin başında geliyor. WikiLeaks belgelerinde de adı geçen Sıtkı Ayan’ın ismi İran ile yapılan ticari anlaşmalar ve yüksek devlet teşvikleriyle anılıyor.   Sivas’ın Gölova beldesinde doğup büyüyen Sıtkı Ayan, İstanbul İmam Hatip Lisesi ve Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ni bitirdi. Mesleğini icra yerine petrol işine girdi. Ayan’ın, İran ve Sudan’da petrol ve doğalgaz sahalarıyla ilgili yatırımları bulunuyor. WikiLeaks belgelerine göre ABD Ankara Büyükelçiliği’nden gönderilen kripto, Başbakan Erdoğan’ın İran’daki etkinliğini ve ilişkisini ortaya koyuyordu. ABD elçiliğinin belgesinde, 22 Şubat’ta Türk gazetelerinde İran ile Türkiye arasında müşterek bir yatırım projesi imzalandığı ve buna göre kurulacak olan yeni bir doğalgaz boru hattının, İran gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacağı belirt...

Panama Belgeleri: Hayyam Bey'in cenneti

Panama belgelerine göre Hayyam Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan önce Niue’de bir şirket kurdu. Yaptığı açıklamada “Niue’nun adını bile duymadım” dedi. Panama belgelerinde, Türkiye tarihinin en büyük banka batırma olayına imzasını atan Hayyam Garipoğlu’nun da dört off-shore şirketi ile yer aldığı ortaya çıktı. Belgelere göre Garipoğlu’nun, Sümerbank davasında adı geçen Olsten Marketing Co Ltd’nin yanı sıra üç ayrı off-shore şirketi daha var. Bu şirketlerden biri Olsten Marketing’in kapatılmasından hemen sonra kurulan Niue merkezli Unitrade International Ltd olsa da Garipoğlu, Niue’nun neresi olduğunu dahi bilmediğini ifade ederek bu şirketin kendisine ait olduğunu yalanladı. Olsten, Mossfon müşterisi Sümerbank ile ilgili dava dosyasına göre Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan bir gün önce, kendisine ait olan Romania International Bank’a 8 milyon dolar transfer etti, buradan da yine kendi paravan şirketi Olsten Marketing’in hesabına aktardı. Panama belgelerine göre...

#ParadisePapers: Off-shore biraderler

Berat ve Serhat Albayrak’ın Çalık Holding’de yönetici olduğu dönemde holdinge bağlı çok sayıda off-shore şirketi kurulmuş. Serhat Albayrak bu şirketlerden birinin bizzat direktörü. Dünyanın dört bir yanından çok sayıda politikacı ve iş insanının off-shore bağlantılarını ortaya çıkaran Paradise Papers’ta Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın damadı Enerji Bakanı Berat Albayrak’ın ağabeyi Serhat Albayrak’ın da ismi geçiyor. Serhat Albayrak, belgelere göre Malta’da bir off-shore şirketle bağlantılı görünüyor. Frocks International Trading Ltd adlı şirkette Albayrak’ın yanı sıra Çalık Holding çalışanları Mehmet Gökdemir, Murat Tarı ve Şafak Karaaslan şirket yetkilileri arasında bulunuyor. Murat Tarı 2000-2005 yılları arasında Çalık Holding’de genel müdür olarak görev yaptı. Mehmet Gökdemir Çalık Holding’e bağlı GAP Tekstil yönetim kurulu üyesi, Şafak Karaaslan Çalık Holding’in dış ilişkiler sorumlusu. Serhat Albayrak da söz konusu dönemde Çalık Holding genel müdürlüğünü yürütüyordu. ...