Ana içeriğe atla

Erdoğan Doları Uçurdu

Fed ile ilgili faiz endişelerine iç siyasi gerginlikler de eklenince doların kayışı koptu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın AB'ye sert çıkışı kuru 2.3937 ile tarihi zirvesine taşıdı. Doların yükselişiyle şirketlerin döviz açığı bir haftada 21 milyar lira arttı.



ABD Merkez Bankası’nın (Fed) çarşamba açıklayacağı faiz kararı nedeniyle Türkiye’nin aralarında olduğu gelişen piyasalar baskı altında olmayı sürdürürken, buna bir de artan siyasi gerginlikler eklenince dolar rekor üstüne rekor kırdı. Dolar/TL, hafta sonunda Gülen cemaatine yakınlığı ile bilinen medya kuruluşlarının merkezde yer aldığı operasyonun cemaat ile hükümet arasındaki gerilimi tırmandırması ve benzer operasyonların devam edeceği endişeleriyle 2.39 seviyesini aştı. TL’deki değer kayıpları cuma günü de olduğu gibi Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın açıklamaları ile hızlandı. Güne 2.2989 seviyesinde başlayan dolar/TL Erdoğan’ın AB'yi sert dille eleştirdiği konuşmasından önce 2.3260’ta işlem görüyordu. Konuşmanın ardından hızla 2.3424’e fırladı. Merkez Bankası günlük döviz satım ihalesini 60 milyon dolara çıkarsa da doların ateşini söndüremedi. Dolar/TL uluslararası piyasalarda çıkışını sürdürerek gece saatlerinde 2.3937 ile tarihi rekorunu kırdı. Böylece gelişen para birimlerinden negatif ayrışan TL’deki değer kaybı yüzde 4'ü buldu.

Dolardaki önlenemez yükseliş reel sektörün döviz açığını da büyütüyor. Merkez Bankası’nın eylül verilerine göre reel sektörün döviz borcu 275 milyar 912 milyon dolara ulaştı. Reel kesimin döviz varlık ve borçları arasındaki farkı gösteren döviz açık pozisyonu ise 178 milyar 995 milyon dolar oldu. Buna göre reel sektör döviz borcunun sadece 96 milyar 917 milyon dolarını karşılayabiliyor. Yani borcunun sadece yüzde 35’ini karşılayacak varlığa sahip.

Bu döviz açığının TL olarak karşılığı ise 8 Aralık kuruyla (2.2730 TL) 406 milyar 856 milyon liraya karşılık geliyor. Oysa bugünkü kurla (2.39 TL) 427 milyar 798 milyon liraya çıkıyor. Buna göre bir haftada sadece kur farkından 20 milyar 942 milyon liralık açık oluştu.


Kırılganlıklar risk yaratıyor


Türkiye’nin kısa vadeli borcu en son açıklanan eylül verilerine göre 130.7 milyar dolar. Bunun 94 milyar doları bankalara ait. Bankacılık sektöründe bilanço içi döviz açığı ise eylülde 40 milyar 463 milyon dolara dayandı. Diğer yandan Merkez Bankası’nın toplam rezervleri, 5 Aralık verilerine göre 131 milyar 888 milyon dolara geriledi. Bu da kısa vadeli borçların bıçak sırtında olduğunu gösteriyor. Hatta borç verilerinin eylülden bu yana arttığı düşünülürse Merkez’in rezervleri borcu karşılayamıyor. Bu da kredi derecelendirme kuruluşları ve yabancı yatırımcılar açısından önemli bir kırılganlık göstergesi. Kredi derecelendirme kuruluşları son raporlarında Türkiye’nin kısa vadedeki dış borçlarının risk yarattığına işaret etmişti. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan da yurt dışı borçlarının yüzde 60’ının kısa vadeli olduğuna dikkat çekerek bunun için düzenleme hazırlığında olduklarını belirtmişti. Aynı kuruluşlar Türkiye’nin siyasi risklerine de vurgu yapıyor.

İş gücüne yansıyabilir


Hükümet her ne kadar IMF’ye borcunu sıfırladığını ve kamunun değil özel sektörün borçlu olduğunu vurgulasa da bu sadece borçlu şirketlerin sorunu değil. Kurun yükselmesiyle bir şirketin borcu adeta domino taşı gibi diğer şirketlere de yansıyor. 1994 ve 2001 krizinde kurdaki artış, borçlu birçok şirket için, aldıkları döviz kredileri oranında ciddi bir sorun oluşturmuştu. Firmalar hiç hesaplamadıkları bir girdaba kapılmış, birçok firma bu nedenle iflasın eşiğine gelmişti. Pek çok firmanın kepenk indirmesiyle ortaya çıkan durgunluk işten çıkarmaları beraberinde getirmişti.











Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

IMF Karşıtı Annenin IMF Uzmanı Kızı

Cumhuriyet Halk Partisi Parti Meclisi üyeliğine seçilen Bilkent Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı ve IMF eski ekonomisti Doç. Dr. Selin Sayek Böke , üniversitede iktisat eğitimi alma kararının hayatının en güzel hatası olduğunu söylüyor. Anne Selin Sayek Böke ile ekonomist Selin Sayek Böke arasındaki dengeyi annesinden ilham alarak koruduğunu vurgulayan Böke, "CHP'de herkesin daha mutlu, refah içinde yaşayabileceği ekonomik ortamı sağlayacak politikalar üretilmesine katkıda bulunarak bunları somutlaştırmaya katkıda bulunacağım" diyor. Dünya Bankası ve IMF kariyerine sahip, güleryüzlü ve sıkı bir makro iktisatçı olarak bilinen Selin Sayek Böke ile CHP Parti Meclisi üyeliğinden annesi Türk Tabipler Birliği eski Başkanı Füsun Sayek ile olan ilişkisine kadar birçok konuyu masaya yatırdık. Böke, 11 yaşındayken kardeşi ile 'gazetecilik oyunu' oynadıklarını, hazırladıkları gazeteye ekonomi yazılarını yazdığını paylaşıyor. Kendisini ekonomi alanına yönle

İran, Sıtkı Ayan’dan sorulur

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve oğlu Bilal Erdoğan arasında geçtiği iddia edilen ikinci telefon görüşmesinde adı geçen işadamı Sıtkı Ayan, özellikle AKP döneminde parlayan isimlerin başında geliyor. WikiLeaks belgelerinde de adı geçen Sıtkı Ayan’ın ismi İran ile yapılan ticari anlaşmalar ve yüksek devlet teşvikleriyle anılıyor.   Sivas’ın Gölova beldesinde doğup büyüyen Sıtkı Ayan, İstanbul İmam Hatip Lisesi ve Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ni bitirdi. Mesleğini icra yerine petrol işine girdi. Ayan’ın, İran ve Sudan’da petrol ve doğalgaz sahalarıyla ilgili yatırımları bulunuyor. WikiLeaks belgelerine göre ABD Ankara Büyükelçiliği’nden gönderilen kripto, Başbakan Erdoğan’ın İran’daki etkinliğini ve ilişkisini ortaya koyuyordu. ABD elçiliğinin belgesinde, 22 Şubat’ta Türk gazetelerinde İran ile Türkiye arasında müşterek bir yatırım projesi imzalandığı ve buna göre kurulacak olan yeni bir doğalgaz boru hattının, İran gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacağı belirtiliy

Panama Belgeleri: Hayyam Bey'in cenneti

Panama belgelerine göre Hayyam Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan önce Niue’de bir şirket kurdu. Yaptığı açıklamada “Niue’nun adını bile duymadım” dedi. Panama belgelerinde, Türkiye tarihinin en büyük banka batırma olayına imzasını atan Hayyam Garipoğlu’nun da dört off-shore şirketi ile yer aldığı ortaya çıktı. Belgelere göre Garipoğlu’nun, Sümerbank davasında adı geçen Olsten Marketing Co Ltd’nin yanı sıra üç ayrı off-shore şirketi daha var. Bu şirketlerden biri Olsten Marketing’in kapatılmasından hemen sonra kurulan Niue merkezli Unitrade International Ltd olsa da Garipoğlu, Niue’nun neresi olduğunu dahi bilmediğini ifade ederek bu şirketin kendisine ait olduğunu yalanladı. Olsten, Mossfon müşterisi Sümerbank ile ilgili dava dosyasına göre Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan bir gün önce, kendisine ait olan Romania International Bank’a 8 milyon dolar transfer etti, buradan da yine kendi paravan şirketi Olsten Marketing’in hesabına aktardı. Panama belgelerine göre

#ParadisePapers: Off-shore biraderler

Berat ve Serhat Albayrak’ın Çalık Holding’de yönetici olduğu dönemde holdinge bağlı çok sayıda off-shore şirketi kurulmuş. Serhat Albayrak bu şirketlerden birinin bizzat direktörü. Dünyanın dört bir yanından çok sayıda politikacı ve iş insanının off-shore bağlantılarını ortaya çıkaran Paradise Papers’ta Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın damadı Enerji Bakanı Berat Albayrak’ın ağabeyi Serhat Albayrak’ın da ismi geçiyor. Serhat Albayrak, belgelere göre Malta’da bir off-shore şirketle bağlantılı görünüyor. Frocks International Trading Ltd adlı şirkette Albayrak’ın yanı sıra Çalık Holding çalışanları Mehmet Gökdemir, Murat Tarı ve Şafak Karaaslan şirket yetkilileri arasında bulunuyor. Murat Tarı 2000-2005 yılları arasında Çalık Holding’de genel müdür olarak görev yaptı. Mehmet Gökdemir Çalık Holding’e bağlı GAP Tekstil yönetim kurulu üyesi, Şafak Karaaslan Çalık Holding’in dış ilişkiler sorumlusu. Serhat Albayrak da söz konusu dönemde Çalık Holding genel müdürlüğünü yürütüyordu.