Ana içeriğe atla

Yalancı baharın sonu

OPEC üyeleri petrol üretimini kısma kararı alırken bu, düşük petrol fiyatları etkisiyle cari açığını küçülten Türkiye için ‘bir dönemin sonu’ olacak.




Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyeleri Cezayir’de yaptıkları toplantıda, petrol üretimini 32.5 milyon varille sınırlandırma kararı alırken, karar petrol fiyatlarının yükseleceği anlamına geliyor. Haberin ardından yükselişe geçen ABD ham petrolü dün 47, Brent petrol ise 48 dolar seviyelerini geçti. Petrol fiyatları son dönemde 140 dolarlardan 40 doların altına kadar düşmüş, emtia üreticisi ülke ekonomileri bu nedenle durgunluğa girmişti. Ancak Türkiye gibi ithal girdiye bağımlı ülkeler fiyatların düşmesinden olumlu etkilenmişti. Bu nedenle OPEC’in son kararı Türkiye için tehlike çanlarının çalmaya başladığına işaret ediyor. Turizm gelirlerinin düştüğü, kredilerle ilgili atılan gevşeme adımlarının cari açığı artıracağı beklentisinin olduğu dönemde petrol fiyatlarının da artması bu görünümü iyice bozabilir.

Açığı 2.4 puan azalttı
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) dün açıkladığı “Enerji Politikaları ve Yatırımlar Üzerindeki Etkisi” adlı raporuna göre, 2014’ün ikinci çeyreğinden 2016’nın birinci çeyreğine kadar olan dönemde yüzde 70 oranında düşüş kaydeden brent petrol fiyatlarının etkisiyle, Türkiye’de cari işlemler açığı da 2.4 puan düştü. Enerji açığının yüksek cari işlemler açığının arkasındaki en önemli sebeplerden biri olduğuna işaret eden rapor, enerji dışı kalemlerde yeterli gelir yaratamayan Türkiye’nin, enerji ithalat miktarındaki artış ve enerji fiyatları ile dalgalanan bir cari işlemler açığı ile mücadele etmek zorunda kaldığına dikkat çekiyor.

Rapora göre,
* Türkiye’nin ekonomik büyüme performansı ve cari işlemler açığı arasındaki tarihsel bağlantıya bakıldığında yüksek büyüme oranları ancak yüksek cari açık verilerek sürdürülebiliyor. Bu durum da Türkiye’nin ithal girdiye bağımlı, düşük katma değerli üretim yapısından kaynaklanıyor.

* 2001’in dördüncü çeyreğine kadarki dönemde 1 puanlık büyüme 0.25 puanlık cari işlemler açığı ile karşılanabiliyorken, bu dönem sonrasında 1 puanlık büyüme 1 puanlık cari işlemler açığı ile ancak finanse edilebilir hale geldi. Bu da ekonominin ithal bağımlılığındaki zaman içindeki artışı gösteriyor.

İthalata Bağımlılık
* Türkiye’nin enerjide ithalata bağımlı yapısı, cari açığın enerji bileşeninde yüksek açık oranlarına neden oluyor. Buna sanayi üretiminde katma değer sorunu da eklenince toplamda kayda değer bir cari açıkla karşılaşılıyor. Türkiye’nin yerli enerji üretimi 1980’den itibaren ortalama 25 milyon Ton Eşdeğer Petrol (TEP) seviyesinde gerçekleşirken bu, yılda ortalama yüzde 8 artan enerji arzını yakalamakta yetersiz ithalattaki artışı tetikliyor.

* Enerjide dışa bağımlı yapının katkıda bulunduğu yüksek cari açık rakamları Türkiye ekonomisini oldukça kırılgan bir yapıya sokuyor. İthalatta ise kaynak ülke bağımlılığı enerji konusunun dış politikada önemli bir etken olmasına neden oluyor. Cari açık 2015 yılında petrol fiyatlarında yaşanan düşüşle dış ticaret açığındaki gerilemeye paralel bir önceki yıla göre yüzde 26 daralarak 32.19 milyar dolara düşmüştü. Temmuz ayında da cari dengenin 2.60 milyar dolar açık vermesiyle 12 aylık cari işlemler açığı 28.9 milyon dolar oldu. Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s de not indirimi kararında cari açıktaki artış beklentisine dikkat çekti.


PİYASALAR KISKAÇTA 
Yurtdışında OPEC kararı ve Fed açıklamaları, yurtiçinde ise OHAL’in uzaması ve Moody’s, dolar/TL’yi yine 3’ün üzerine taşıdı. 

Dolar/TL, ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Janet Yellen’ın ekonominin yıl sonunda faiz artışına gidilmesine hazır göründüğünü söylemesinin ardından diğer gelişen ülke para birimlerindeki değer kaybına paralel ağustos başından bu yana en yüksek olan 3.007 seviyesini gördü. Dolar/TL’deki yükselişte petrol fiyatlarındaki artışın yanı sıra Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın OHAL’in uzatıl ması yönünde yaptığı açıklamalar da etkili oldu. Serbest piyasada dolar, 2.9940’tan kapanırken faizlerdeki yüzde 1’in üzerindeki artış da dikkat çekti.

OHAL uzayacak
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, olağanüstü hal (OHAL) için belki 12 ayın da yetmeyeceğini söylerken, Moody’s ile ilgili ise “Sanki benden intikam alırcasına ülkeye geldik birden hop bi zim notumuzu düşürüverdiler. Bizim notumuzu düşürdüler de ne oldu” dedi. ING Bank Özel Bankacılık Stratejisti Pınar Uslu, Moody’s’in not indiriminin ardından kur gerileyince yeniden dolar taleplerinin geldiğini belirtti. Yurtdışı piyasalarda da bozulmaya dikkat çeken Uslu, Fed Başkanı Yellen’in konuşması ve OPEC’in petrol üretiminde kısıntıya gitme kararının TL’yi etkilediğini söyledi.

[Haber görseli]
Goldman: Fiyatlar 10 dolar yükselir
Goldman Sachs, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) önceki gün aldığı üretimi kısma kararıyla, gelecek yılın ilk yarısında fiyatların 7 dolarla 10 dolar arasında yükseleceğini bildirdi. Goldman Sachs analistleri “Anlaşma 2017 yılında titizlikle uygulanırsa, günde 480 bin ile 980 bin varil arasında bir üretim azalması ifade eder. Anlaşmanın belirsizliği, doğuracağı gelişmeler ve haber akışı gelecek iki ayda da fiyatlarda önemi bir oynaklığın devam edeceğine işaret ediyor” diye konuştu. İş Yatırım analistleri de dünkü notlarında, “Turizm gelirlerinin düşük olduğu bir ortamda petrol fiyatlarındaki yükselişin zaten bozuk olan cari dengemizdeki kırılganlığı artıracağı unutulmamalı”yorumunu yaptı.







Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

IMF Karşıtı Annenin IMF Uzmanı Kızı

Cumhuriyet Halk Partisi Parti Meclisi üyeliğine seçilen Bilkent Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı ve IMF eski ekonomisti Doç. Dr. Selin Sayek Böke , üniversitede iktisat eğitimi alma kararının hayatının en güzel hatası olduğunu söylüyor. Anne Selin Sayek Böke ile ekonomist Selin Sayek Böke arasındaki dengeyi annesinden ilham alarak koruduğunu vurgulayan Böke, "CHP'de herkesin daha mutlu, refah içinde yaşayabileceği ekonomik ortamı sağlayacak politikalar üretilmesine katkıda bulunarak bunları somutlaştırmaya katkıda bulunacağım" diyor. Dünya Bankası ve IMF kariyerine sahip, güleryüzlü ve sıkı bir makro iktisatçı olarak bilinen Selin Sayek Böke ile CHP Parti Meclisi üyeliğinden annesi Türk Tabipler Birliği eski Başkanı Füsun Sayek ile olan ilişkisine kadar birçok konuyu masaya yatırdık. Böke, 11 yaşındayken kardeşi ile 'gazetecilik oyunu' oynadıklarını, hazırladıkları gazeteye ekonomi yazılarını yazdığını paylaşıyor. Kendisini ekonomi alanına yönle

İran, Sıtkı Ayan’dan sorulur

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve oğlu Bilal Erdoğan arasında geçtiği iddia edilen ikinci telefon görüşmesinde adı geçen işadamı Sıtkı Ayan, özellikle AKP döneminde parlayan isimlerin başında geliyor. WikiLeaks belgelerinde de adı geçen Sıtkı Ayan’ın ismi İran ile yapılan ticari anlaşmalar ve yüksek devlet teşvikleriyle anılıyor.   Sivas’ın Gölova beldesinde doğup büyüyen Sıtkı Ayan, İstanbul İmam Hatip Lisesi ve Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ni bitirdi. Mesleğini icra yerine petrol işine girdi. Ayan’ın, İran ve Sudan’da petrol ve doğalgaz sahalarıyla ilgili yatırımları bulunuyor. WikiLeaks belgelerine göre ABD Ankara Büyükelçiliği’nden gönderilen kripto, Başbakan Erdoğan’ın İran’daki etkinliğini ve ilişkisini ortaya koyuyordu. ABD elçiliğinin belgesinde, 22 Şubat’ta Türk gazetelerinde İran ile Türkiye arasında müşterek bir yatırım projesi imzalandığı ve buna göre kurulacak olan yeni bir doğalgaz boru hattının, İran gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacağı belirtiliy

Panama Belgeleri: Hayyam Bey'in cenneti

Panama belgelerine göre Hayyam Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan önce Niue’de bir şirket kurdu. Yaptığı açıklamada “Niue’nun adını bile duymadım” dedi. Panama belgelerinde, Türkiye tarihinin en büyük banka batırma olayına imzasını atan Hayyam Garipoğlu’nun da dört off-shore şirketi ile yer aldığı ortaya çıktı. Belgelere göre Garipoğlu’nun, Sümerbank davasında adı geçen Olsten Marketing Co Ltd’nin yanı sıra üç ayrı off-shore şirketi daha var. Bu şirketlerden biri Olsten Marketing’in kapatılmasından hemen sonra kurulan Niue merkezli Unitrade International Ltd olsa da Garipoğlu, Niue’nun neresi olduğunu dahi bilmediğini ifade ederek bu şirketin kendisine ait olduğunu yalanladı. Olsten, Mossfon müşterisi Sümerbank ile ilgili dava dosyasına göre Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan bir gün önce, kendisine ait olan Romania International Bank’a 8 milyon dolar transfer etti, buradan da yine kendi paravan şirketi Olsten Marketing’in hesabına aktardı. Panama belgelerine göre

#ParadisePapers: Off-shore biraderler

Berat ve Serhat Albayrak’ın Çalık Holding’de yönetici olduğu dönemde holdinge bağlı çok sayıda off-shore şirketi kurulmuş. Serhat Albayrak bu şirketlerden birinin bizzat direktörü. Dünyanın dört bir yanından çok sayıda politikacı ve iş insanının off-shore bağlantılarını ortaya çıkaran Paradise Papers’ta Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın damadı Enerji Bakanı Berat Albayrak’ın ağabeyi Serhat Albayrak’ın da ismi geçiyor. Serhat Albayrak, belgelere göre Malta’da bir off-shore şirketle bağlantılı görünüyor. Frocks International Trading Ltd adlı şirkette Albayrak’ın yanı sıra Çalık Holding çalışanları Mehmet Gökdemir, Murat Tarı ve Şafak Karaaslan şirket yetkilileri arasında bulunuyor. Murat Tarı 2000-2005 yılları arasında Çalık Holding’de genel müdür olarak görev yaptı. Mehmet Gökdemir Çalık Holding’e bağlı GAP Tekstil yönetim kurulu üyesi, Şafak Karaaslan Çalık Holding’in dış ilişkiler sorumlusu. Serhat Albayrak da söz konusu dönemde Çalık Holding genel müdürlüğünü yürütüyordu.