Ana içeriğe atla

Aile hekimlikleri pandemi sürecinden nasıl etkileniyor?

Aile hekimi ve aile sağlığı çalışanlarına göre, pandemi koşullarında sağlık hizmetlerinin aksamaması için, toplumun sağlık başvurularının büyük bir kısmını karşılayan aile hekimlikleriyle ilgili yeni düzenlemeler şart.


Türkiye'de milyonlarca yurttaşın bağlı olduğu aile hekimlikleri, Covid-19 salgını ile mücadelenin en önemli halkalarından biri. 

Kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak teşhis, tedavi ve rehabilite sürecini yürüten aile hekimleri ve aile sağlığı çalışanları, pandemi döneminde hastaların takibi ve yönlendirmesinde önemli bir rol üstleniyor.

Türkiye'de Covid-19 vaka sayılarının giderek arttığı son dönemde aile sağlığı merkezlerinin (ASM) yükü de arttı. Türk Tabipleri Birliği'nin (TTB) 9-15 Kasım tarihleri arasında 73 ilden bin 270 aile hekimiyle yaptığı ankete göre Türkiye genelinde evde takip edilen 500 bin koronavirüs hastası var. 1,5 milyon kişinin de karantinada olduğu tahmin ediliyor. Aynı ankete göre aile hekimi başına düşen hasta sayısı ise yaklaşık 20 ile Ekim ayına göre üç kat artış gösterdi. 

Peki pandemi sürecinde artan sağlık hizmeti ihtiyacı, aile hekimliklerinin işleyişini nasıl etkiliyor?

‘Strateji değişikliği şart'

Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu (AHEF) Eski Yönetim Kurulu Başkanı ve Aksaray Aile Hekimleri Derneği Başkanı Dr. Şenol Atakan

Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu (AHEF) Eski Yönetim Kurulu Başkanı ve Aksaray Aile Hekimleri Derneği Başkanı Dr. Şenol Atakan

DW Türkçe'ye konuşan Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu (AHEF) Eski Yönetim Kurulu Başkanı ve Aksaray Aile Hekimleri Derneği Başkanı Dr. Şenol Atakan'a göre, birinci basamak sağlık hizmetlerinin devamlılığı ve bulaş riskinin azaltılması için strateji değişikliği şart. Atakan, "Aksi halde yorulmuş, yıpranmış ve enfekte olmuş sağlık çalışanları yanında doluluk nedeniyle kilitlenmiş hastaneler, ihtiyaç duyduğu halde hizmete ulaşamayan bireyler kaçınılmaz olacaktır" diyor.

Koronavirüs Bilim Kurulu'nda bir aile hekimi temsiliyeti bulunmadığına işaret eden Atakan, bu durumun, hizmetler arası koordinasyon konusunda eksikliklere neden olduğu görüşünde. Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre pandeminin başından bu yana yaklaşık 500 bin Covid-19 hastasının kayıtlara geçtiğini, birinci basamak sağlık hizmeti veren filyasyon ekipleri ve aile hekimlerinin bu hastaların 481 bini ile ilgilendiğini söyleyen Atakan, 19 bin hastanın ise hastaneye yatırılarak tedavi edildiğini belirtiyor. Atakan'a göre bu oranlar, Bilim Kurulu'nun oluşumundaki oranla uyuşmuyor.

"ASM'lerin iş yükü arttı"

Şenol Atakan "Bilim Kurulu'nda birinci basamak yaklaşımını yetersiz görmekteyiz. Çünkü Bilim Kurulu'nda aile hekimi temsiliyeti yok. Alınan kararlara bu yansıyor. İkinci ve üçüncü basamağa yönelik kararlar alınıyor. Halbuki bu dönemde genel sağlık hizmetleri durma noktasına geldi. Hastaneler daha çok Covid hastalarına yöneldi. Bu anlamda vatandaşın daha temiz gördüğü aile sağlığı merkezlerine daha fazla talep oldu ve bizim iş yükümüz de bu manada çok arttı" şeklinde konuşuyor. 

Aile sağlığı merkezlerinin ulusal pandemi planlarında yer almadığını söyleyen Atakan, bu alanda hizmetin aksamadan sürdürülebilmesi için planlama yapılması gerektiğini vurguluyor. Atakan, "Aile hekimliği hizmetlerinde pandemi plan ve programı çerçevesinde hareket edilmeliydi. Test merkezleri arttırılmalıydı. Buz dağının görünmeyen kısmı olan enfekte insanlarımız tespit edilmeli, ona göre erken karantinalar ve izolasyonlar uygulanmalıydı. Bunların hepsi bir bütün içerisinde yapılmalıydı" diyor. Atakan, ASM'lerin de koronavirüs negatif ve koronavirüs pozitif şeklinde ayrılması gerektiğini, pozitif vakalara bakacak olanların da triyaj veya temaslı, şüpheli ve hafif enfekte hasta kontrolü yapmasının daha makul olacağını düşünüyor.

"Esnek çalışma uygulanmalı"

DW Türkçe'ye konuşan Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu İkinci Başkanı Dr. Yusuf Eryazğan ise sağlık çalışanları için esnek çalışma modelinin uygulanmasının önemine dikkat çekiyor. Eryazğan' göre mevcut çalışma koşulları aile sağlığı çalışanlarını virüs tehdidine açık hale getiriyor.

Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu İkinci Başkanı Dr. Yusuf Eryazğan

Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu İkinci Başkanı Dr. Yusuf Eryazğan

Türk Tabipleri Birliği'nin kasım ayı anketine göre aile sağlığı merkezlerinde Covid-19 geçiren sağlık çalışanı oranı yüzde 49'a yükseldi.

Türkiye'de salgının başından beri aile hekimlerinin sıkıntılar yaşadıklarını belirten Eryazğan, "Cumhurbaşkanlığı genelgesinde tüm kurumlarda esnek çalışma modeli uygulanırken sağlık çalışanlarına bu uygulamamakta. Özellikle aile hekimi, aile sağlığı çalışanlarında bunun uygulanmaması virüs yükünün artmasına ve sağlık çalışanlarının bir çoğunun enfekte olup kısa dönemde tekrar işe başlamalarına, geride kalanların çok iş yükü altında ve virüs yükü altında yorulmasına neden oldu. Esnek çalışma modeli getirilip her yerde uygulanmadan sağlık çalışanlarının virüs yükü önlenemez" diye konuşuyor.

Aile hekimliklerinde normal poliklinik, aşı, izlem, okul aşısı, rapor işlemlerinin yanı sıra artarak devam eden telefon görüşmeleri tükenmişliği de artırıyor.

Hemşirelerin durumu

DW Türkçe'ye konuşan bir aile sağlığı hemşiresi, bir çağrı merkezi haline geldiklerini ve rutin işlerini yapamadıklarını belirtiyor. İsmini vermek istemeyen hemşire, "Marttan beri resmen sekreterlik yapıyoruz. Her gün pozitifleri, vaka temaslıları arıyoruz. Günde 80-100 hasta aradığımız oluyor. Bu yüzden aylık izlememiz gereken gebe, bebek ve çocuklara, aşılara yetişemiyoruz. Okulda yapılan aşıları da artık biz yapıyoruz. Bunlar da performansımızı etkiliyor" diyor.

Pandemi döneminde performans uygulamasının devam etmesinin doğru bir yaklaşım olmadığını vurgulayan aynı hemşire, ek ödemeler konusunda verilen sözlerin de tutulmadığını belirterek şöyle devam ediyor: "Zaten marttan beri arama yapıyoruz, para talep etmiyoruz. İnsanların en kolay ulaştıkları telefon, ASM'ler ya da kişisel cep telefonlarımız. İlaç kullanacak olan hastalar arayıp bize soruyor. Filyasyon ekiplerinin yeterli bilgiyi vermediklerini söylüyorlar. İlçe Sağlık Müdürlükleri'ne ulaşamıyorlar. Ve bizi saat kaç olursa olsun arıyorlar. Beni sabah 5.00'te arayan hastam bile oldu. Bu iş, oluşturulacak bir çağrı merkezi ile çok rahat yapılabilir."

Aile sağlığı çalışanı açığı

Pandemi nedeniyle iş yükü artan aile hekimliklerinde, kronik sorunlardan biri olan aile sağlığı çalışanı açığı ise gün geçtikçe artıyor.

Yusuf Eryazğan, aile hekimliklerinde sağlık çalışanı eksikliğinin yedi yıldan beri artarak devam ettiğini vurguluyor. Şu anda 10 aile hekimliğinden ikisinde aile sağlığı çalışanı olmadığını ifade eden Eryazğan, görev yaptığı Şanlıurfa'da ise aile hekiminin yanında çalışan bir aile sağlığı çalışanı bulunmayan 100 birim olduğunu söylüyor. Eryazğan, "Bunu Şanlıurfa İl Sağlık Müdürlüğü bunu kendi sitesinde ilan etmesine rağmen bizim bu konudaki açıklamamıza soruşturma açtı. Soruşturma konusunda vatandaşları kargaşaya sürüklemek, yanlış bilgiler vermek ve kurumların itibarını zedelemekten bahsediliyor. Aslında burada kurumların itibarını zedeleyen yedi, sekiz yıldır aile sağlığı çalışanı eksikliğinin giderilmemesi" diyor.

Aile sağlığı çalışanları, pandemi koşullarında sağlık hizmetlerinin aksamaması için toplumun sağlık başvurularının büyük bir kısmını karşılayan aile hekimliklerini çalışır halde tutmanın önemine dikkat çekiyor. Bunun için sağlık hizmetleri arasında koordinasyonu sağlayacak düzenlemeler yapılması ve aile sağlığı merkezlerinde fiziki şartların düzeltilmesini talep ediyor.

Aile hekimlikleri pandemi sürecinden nasıl etkileniyor? - DW Türkçe






Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

IMF Karşıtı Annenin IMF Uzmanı Kızı

Cumhuriyet Halk Partisi Parti Meclisi üyeliğine seçilen Bilkent Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı ve IMF eski ekonomisti Doç. Dr. Selin Sayek Böke , üniversitede iktisat eğitimi alma kararının hayatının en güzel hatası olduğunu söylüyor. Anne Selin Sayek Böke ile ekonomist Selin Sayek Böke arasındaki dengeyi annesinden ilham alarak koruduğunu vurgulayan Böke, "CHP'de herkesin daha mutlu, refah içinde yaşayabileceği ekonomik ortamı sağlayacak politikalar üretilmesine katkıda bulunarak bunları somutlaştırmaya katkıda bulunacağım" diyor. Dünya Bankası ve IMF kariyerine sahip, güleryüzlü ve sıkı bir makro iktisatçı olarak bilinen Selin Sayek Böke ile CHP Parti Meclisi üyeliğinden annesi Türk Tabipler Birliği eski Başkanı Füsun Sayek ile olan ilişkisine kadar birçok konuyu masaya yatırdık. Böke, 11 yaşındayken kardeşi ile 'gazetecilik oyunu' oynadıklarını, hazırladıkları gazeteye ekonomi yazılarını yazdığını paylaşıyor. Kendisini ekonomi alanına yönle...

İran, Sıtkı Ayan’dan sorulur

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve oğlu Bilal Erdoğan arasında geçtiği iddia edilen ikinci telefon görüşmesinde adı geçen işadamı Sıtkı Ayan, özellikle AKP döneminde parlayan isimlerin başında geliyor. WikiLeaks belgelerinde de adı geçen Sıtkı Ayan’ın ismi İran ile yapılan ticari anlaşmalar ve yüksek devlet teşvikleriyle anılıyor.   Sivas’ın Gölova beldesinde doğup büyüyen Sıtkı Ayan, İstanbul İmam Hatip Lisesi ve Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ni bitirdi. Mesleğini icra yerine petrol işine girdi. Ayan’ın, İran ve Sudan’da petrol ve doğalgaz sahalarıyla ilgili yatırımları bulunuyor. WikiLeaks belgelerine göre ABD Ankara Büyükelçiliği’nden gönderilen kripto, Başbakan Erdoğan’ın İran’daki etkinliğini ve ilişkisini ortaya koyuyordu. ABD elçiliğinin belgesinde, 22 Şubat’ta Türk gazetelerinde İran ile Türkiye arasında müşterek bir yatırım projesi imzalandığı ve buna göre kurulacak olan yeni bir doğalgaz boru hattının, İran gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacağı belirt...

Panama Belgeleri: Hayyam Bey'in cenneti

Panama belgelerine göre Hayyam Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan önce Niue’de bir şirket kurdu. Yaptığı açıklamada “Niue’nun adını bile duymadım” dedi. Panama belgelerinde, Türkiye tarihinin en büyük banka batırma olayına imzasını atan Hayyam Garipoğlu’nun da dört off-shore şirketi ile yer aldığı ortaya çıktı. Belgelere göre Garipoğlu’nun, Sümerbank davasında adı geçen Olsten Marketing Co Ltd’nin yanı sıra üç ayrı off-shore şirketi daha var. Bu şirketlerden biri Olsten Marketing’in kapatılmasından hemen sonra kurulan Niue merkezli Unitrade International Ltd olsa da Garipoğlu, Niue’nun neresi olduğunu dahi bilmediğini ifade ederek bu şirketin kendisine ait olduğunu yalanladı. Olsten, Mossfon müşterisi Sümerbank ile ilgili dava dosyasına göre Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan bir gün önce, kendisine ait olan Romania International Bank’a 8 milyon dolar transfer etti, buradan da yine kendi paravan şirketi Olsten Marketing’in hesabına aktardı. Panama belgelerine göre...

#ParadisePapers: Off-shore biraderler

Berat ve Serhat Albayrak’ın Çalık Holding’de yönetici olduğu dönemde holdinge bağlı çok sayıda off-shore şirketi kurulmuş. Serhat Albayrak bu şirketlerden birinin bizzat direktörü. Dünyanın dört bir yanından çok sayıda politikacı ve iş insanının off-shore bağlantılarını ortaya çıkaran Paradise Papers’ta Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın damadı Enerji Bakanı Berat Albayrak’ın ağabeyi Serhat Albayrak’ın da ismi geçiyor. Serhat Albayrak, belgelere göre Malta’da bir off-shore şirketle bağlantılı görünüyor. Frocks International Trading Ltd adlı şirkette Albayrak’ın yanı sıra Çalık Holding çalışanları Mehmet Gökdemir, Murat Tarı ve Şafak Karaaslan şirket yetkilileri arasında bulunuyor. Murat Tarı 2000-2005 yılları arasında Çalık Holding’de genel müdür olarak görev yaptı. Mehmet Gökdemir Çalık Holding’e bağlı GAP Tekstil yönetim kurulu üyesi, Şafak Karaaslan Çalık Holding’in dış ilişkiler sorumlusu. Serhat Albayrak da söz konusu dönemde Çalık Holding genel müdürlüğünü yürütüyordu. ...