Ana içeriğe atla

BES'ten çıkışlar artacak

Yurttaşın tasarruf etme ihtimali zorunlu BES’in devreye girdiği ocak ayından beri yüzde 11’in üzerinde azaldı. Şimdiye dek 974 bin kişinin caydığı otomatik katılımdan çıkışlar sürecek.



Türkiye’de tasarruf açığı ekonominin en büyük sorunlarından biri olmayı sürdürürken, tasarruf oranın düşüklüğü zorunlu BES’ten çıkışların gerekçesini de gözler önüne seriyor. Otomatik katılımın devreye girdiği ocak ayından bu yana gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali yüzde 11.2 azaldı. Aynı dönemde tüketimin finansmanı amacıyla borç kullanma ihtimali yüzde 1.3 arttı. Hem tasarruf ihtimalinin düşüp hem borç kullanma ihtimalinin artması şimdiye dek 974 bin kişinin caydığı otomatik katılımdan çıkışların devam edeceğini gösteriyor.

Yarısı caydı
Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) otomatik katılım 1 Ocak 2017’den itibaren devreye girdi. Bu tarihte ilk olarak 1000 ve üzeri çalışanı olan işletmelerden 1.8 milyon kişi otomatik BES’e dahil oldu. Ancak bu kişilerin 974 bini cayma hakkını kullandı, 836 bini ise sistemde kalıp tasarrufa başladı. Bireysel Emeklilik Sistemi’nden 974 bin kişinin cayması, sisteme zorunlu olarak dahil olan çalışanların yüzde 54’ünün iki ay sonra BES’ten çıktığını gösteriyor. 

Diğer yandan nisan ayından itibaren 250-1000 kişi arası çalışanı bulunan özel sektör işletmeleri sisteme dahil olacak. 2.5 milyon memur ve 1.5 milyon özel sektör çalışanı daha BES’e zorunlu geçiş yapacak. Ancak tasarruf etme ihtimali düşerken katılımların ne kadar kalıcı olacağı belirsiz.




Gelir payı yüzde 13.5
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre mart ayında yurttaşın tasarruf etme ihtimali endeksi yüzde 5.6 oranında azaldı. Şubat ayında 21 olan endeks, martta 19.9 değerine düştü. Bu, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre de azaldığını gösteriyor. Verilere göre Mart 2016’da da 21 seviyesinde olan endeks, son bir yılda da yüzde 5.6 düştü. Öte yandan borçlanma ihtimali ocak ayından bu yana yüzde 1.3, geçen yılın aynı ayına göre ise yüzde 1 arttı. Hanehalkı borçluluk düzeyinde artış devam ederken şubat verilerine göre kişi başına borç miktarı zaten 5 bin 300 doları geçiyor.

Zorunlu harcıyoruz
Türkiye’nin harcamalar cinsinden gayrisafi yurtiçi hasılasına (GSYH) bakıldığında nihai özel tüketim harcamalarının GSYH’daki payının yüzde 60 civarında olduğu görülüyor. Diğer deyişle toplumun bir yılda yaptığı her 100 TL’lik tüketim harcaması, yatırım harcaması, kamu harcaması ve dış ticaret harcaması toplamının 60 TL’si tüketim harcamasına gidiyor.


TÜİK verilerine göre hanehalkı tasarruf değerinin kullanılabilir gelir içerisindeki payı 2015 yılında yüzde 13.5 seviyesinde bulunuyor. Bu oran 2014’te yüzde 13.6 idi. Hanehalkı tüketim harcamasının dağılımına bakıldığında ise en yüksek payın gıda, konut, ulaştırma gibi zorunlu harcamalarda olduğu görülüyor. 2015 verilerine göre yurttaş, harcamalarının yüzde 20.2’sini gıdaya, yüzde 26’sını konut ve kira, yüzde 17’sini ulaştırmaya yapıyor. Ulaştırma harcamalarındaki artış benzine yapılan zamlardan kaynaklanıyor. Harcamalarını kısıp tasarrufa yönlendirebileceği lokanta ve oteller, eğlence ve kültür, alkollü içkiler, tütün gibi alanlarda harcama oranları zaten oldukça düşük. 



Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

IMF Karşıtı Annenin IMF Uzmanı Kızı

Cumhuriyet Halk Partisi Parti Meclisi üyeliğine seçilen Bilkent Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı ve IMF eski ekonomisti Doç. Dr. Selin Sayek Böke , üniversitede iktisat eğitimi alma kararının hayatının en güzel hatası olduğunu söylüyor. Anne Selin Sayek Böke ile ekonomist Selin Sayek Böke arasındaki dengeyi annesinden ilham alarak koruduğunu vurgulayan Böke, "CHP'de herkesin daha mutlu, refah içinde yaşayabileceği ekonomik ortamı sağlayacak politikalar üretilmesine katkıda bulunarak bunları somutlaştırmaya katkıda bulunacağım" diyor. Dünya Bankası ve IMF kariyerine sahip, güleryüzlü ve sıkı bir makro iktisatçı olarak bilinen Selin Sayek Böke ile CHP Parti Meclisi üyeliğinden annesi Türk Tabipler Birliği eski Başkanı Füsun Sayek ile olan ilişkisine kadar birçok konuyu masaya yatırdık. Böke, 11 yaşındayken kardeşi ile 'gazetecilik oyunu' oynadıklarını, hazırladıkları gazeteye ekonomi yazılarını yazdığını paylaşıyor. Kendisini ekonomi alanına yönle

İran, Sıtkı Ayan’dan sorulur

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve oğlu Bilal Erdoğan arasında geçtiği iddia edilen ikinci telefon görüşmesinde adı geçen işadamı Sıtkı Ayan, özellikle AKP döneminde parlayan isimlerin başında geliyor. WikiLeaks belgelerinde de adı geçen Sıtkı Ayan’ın ismi İran ile yapılan ticari anlaşmalar ve yüksek devlet teşvikleriyle anılıyor.   Sivas’ın Gölova beldesinde doğup büyüyen Sıtkı Ayan, İstanbul İmam Hatip Lisesi ve Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ni bitirdi. Mesleğini icra yerine petrol işine girdi. Ayan’ın, İran ve Sudan’da petrol ve doğalgaz sahalarıyla ilgili yatırımları bulunuyor. WikiLeaks belgelerine göre ABD Ankara Büyükelçiliği’nden gönderilen kripto, Başbakan Erdoğan’ın İran’daki etkinliğini ve ilişkisini ortaya koyuyordu. ABD elçiliğinin belgesinde, 22 Şubat’ta Türk gazetelerinde İran ile Türkiye arasında müşterek bir yatırım projesi imzalandığı ve buna göre kurulacak olan yeni bir doğalgaz boru hattının, İran gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacağı belirtiliy

Panama Belgeleri: Hayyam Bey'in cenneti

Panama belgelerine göre Hayyam Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan önce Niue’de bir şirket kurdu. Yaptığı açıklamada “Niue’nun adını bile duymadım” dedi. Panama belgelerinde, Türkiye tarihinin en büyük banka batırma olayına imzasını atan Hayyam Garipoğlu’nun da dört off-shore şirketi ile yer aldığı ortaya çıktı. Belgelere göre Garipoğlu’nun, Sümerbank davasında adı geçen Olsten Marketing Co Ltd’nin yanı sıra üç ayrı off-shore şirketi daha var. Bu şirketlerden biri Olsten Marketing’in kapatılmasından hemen sonra kurulan Niue merkezli Unitrade International Ltd olsa da Garipoğlu, Niue’nun neresi olduğunu dahi bilmediğini ifade ederek bu şirketin kendisine ait olduğunu yalanladı. Olsten, Mossfon müşterisi Sümerbank ile ilgili dava dosyasına göre Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan bir gün önce, kendisine ait olan Romania International Bank’a 8 milyon dolar transfer etti, buradan da yine kendi paravan şirketi Olsten Marketing’in hesabına aktardı. Panama belgelerine göre

#ParadisePapers: Off-shore biraderler

Berat ve Serhat Albayrak’ın Çalık Holding’de yönetici olduğu dönemde holdinge bağlı çok sayıda off-shore şirketi kurulmuş. Serhat Albayrak bu şirketlerden birinin bizzat direktörü. Dünyanın dört bir yanından çok sayıda politikacı ve iş insanının off-shore bağlantılarını ortaya çıkaran Paradise Papers’ta Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın damadı Enerji Bakanı Berat Albayrak’ın ağabeyi Serhat Albayrak’ın da ismi geçiyor. Serhat Albayrak, belgelere göre Malta’da bir off-shore şirketle bağlantılı görünüyor. Frocks International Trading Ltd adlı şirkette Albayrak’ın yanı sıra Çalık Holding çalışanları Mehmet Gökdemir, Murat Tarı ve Şafak Karaaslan şirket yetkilileri arasında bulunuyor. Murat Tarı 2000-2005 yılları arasında Çalık Holding’de genel müdür olarak görev yaptı. Mehmet Gökdemir Çalık Holding’e bağlı GAP Tekstil yönetim kurulu üyesi, Şafak Karaaslan Çalık Holding’in dış ilişkiler sorumlusu. Serhat Albayrak da söz konusu dönemde Çalık Holding genel müdürlüğünü yürütüyordu.