Enflasyon 'topyekün' arttı: Yeni rekor %25.24

Enflasyon ekim ayında tahminlerin üstünde yükselerek yüzde 25’i geçti ve 2003’ten bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Veriler, zabıta tedbirlerle enflasyonun düşmediğini gösterdi. Enflasyonla Topyekün Mücadele Programı sadece ulaştırma fiyatlarında sınırlı düşüş sağladı. Artan enerji fiyatları ve üretici maliyetlerindeki yükseliş gelecek dönemde enflasyondaki yüksek seyrin habercisi.

dokuz8HABER/Pelin Ünker (@pelinunker)

Tüketici Fiyatları Endeksi'nin (TÜFE) eylülde yaşanan yüzde 6.3’lük sürpriz yükselişin ardından devam eden kur baskısı ve yüksek enerji fiyatlarının etkisiyle ekim ayında da yüzde 2.64 ile beklentilerin üzerinde yükseldi. Böylece yıllık enflasyon son 15 yılın yeni rekoru olan yüzde 25.24’e çıktı. Verilere göre Enflasyonla Topyekün  Mücadele Programı enflasyonu dizginlemeye yetmedi. Kurlardaki yükselişe hızlı tepki veren tüketici fiyatlarına, düşüş aynı hızda yansımıyor.

Eylül ayında enflasyon yüzde 24.52 ile rekor kırmıştı. Ekonomistler ekimde yüzde 2 artışla enflasyonun yatay seviyede kalmasını bekliyordu. Merkez Bankası'nın yılsonu enflasyon tahmini yüzde 23.5 seviyesinde bulunuyor.

Sadece ulaştırma düştü

Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı verilere göre enflasyon geçen yılsonuna göre yüzde 22.56 oldu. Ev eşyası grubu yüzde 37.92’lik yükselişle yıllık artışta başı çekerken, aylık en yüksek artış yüzde 12.74 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşti.

TÜFE’de, yıllık bazda ulaştırma yüzde 32, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 31.5, gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 29.26 ve konut yüzde 25.72 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu.

Enflasyonla Topyekün Mücadele Programı, temel mal gruplarındaki aylık fiyat artışlarına göre sadece ulaştırma kaleminde düşüşe yol açmış görünüyor. Ana harcama grupları itibarıyla aylık düşüş gösteren tek grup yüzde 0.85 ile ulaştırma olurken, ekimde konutta yüzde 4.15, ev eşyasında yüzde 3.44, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 3.22 ve eğlence ve kültürde yüzde 2.07 artış gerçekleşti.

Çocuk kabanı ilk sırada

Ekim 2018’de endekste kapsanan 407 maddeden 328’inin ortalama fiyatı arttı, 42 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken 37 maddenin ortalama fiyatları düştü.

Fiyatı aylık bazda en fazla artan ürün yüzde 41.21 ile çocuk kabanı olurken bunu, yüzde 40.64 ile kadın kazağı, 40.16 ile erkek montu, 30.71 ile erkek botu ve yüzde 30.47 ile domates izledi.

Gıda enflasyonu da yüzde 29.26 ile yüksek seviyede kalmayı sürdürüyor. Gıdada iyileşme sağlamak için tarım sektöründe yapısal adımların hızlı bir şekilde hayata geçirilmesi gerekiyor. Öte yandan hükümetin açıklamış olduğu vergi indirimlerinin otomotiv, mobilya, beyaz eşya, konut sektörlerinde talebi öne çekerek veya ertelenmiş talebi yeniden öne aldırarak talep kanalı üzerinden enflasyonist risk yaratma olasılığı bulunuyor.

Enerji üreticiyi vurdu

Eylülde yıllık bazda yüzde 46'yı aşan Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) artışı ise, ekimde yüzde 45.01 olarak gerçekleşti. Ancak üretici fiyatları her ne kadar sınırlı gerilese de ÜFE ile TÜFE arasındaki makas 20 puan ile oldukça açık olmayı sürdürüyor. ÜFE ile TÜFE arasındaki açıklık halen maliyetlerin yüksek kısmının üretici tarafında biriktiğini, tüketici tarafına ise henüz tam olarak yansımadığını gösteriyor. Üretici fiyatlarındaki artış sonraki dönemlerde tüketici fiyatlarına yansıyor. Dolayısıyla Yİ-ÜFE’deki yüksek seyir bir sonraki dönem enflasyonun da yüksek seviyelerde kalacağının bir göstergesi. Verilere göre Yİ-ÜFE, bir önceki aya göre yüzde 0.91, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 40.22 arttı.

Üretici fiyatlarındaki artışta ise yükselen petrol fiyatlarının etkili olduğu görülüyor. Sektörlere göre aylık en fazla artış; yüzde 20.78 ile ham petrol ve doğal gaz, yüzde 8.62 ile elektrik, gaz üretim ve dağıtımı, yüzde 7.33 ile ağaç ve mantar ürünlerinde (mobilya hariç) gerçekleşti.

‘Zaman kazandıracak’

Londra merkezli Bluebay Asset Management Stratejisti Timothy Ash, enflasyonla ilgili yaptığı değerlendirmede, reel GSYH’de baskıya işaret eden verilerin, Türkiye’nin sert bir inişe doğru ilerlediğini gösterdiğini belirterek “Enflasyon verilerinin hayal kırıklığına uğratmaya devam etmesi halinde TCMB'nin politika faizlerini tekrar yükseltmek zorunda kalacağını düşünüyorum. Bu da durgunluğu daha da derinleştirecektir. Ekim ayı enflasyon verisi çok daha kötü bir tablo ortaya koyabilirdi, mevcut veriler Merkez Bankası’na biraz zaman kazandıracak” dedi.

GCM Menkul Kıymetler Araştırma Uzmanı Enver Erkan ise “Enflasyon, faizin üzerinde kalmaya devam ediyor, bu kapsamda enflasyonist risklerin yakın vadede ve önümüzdeki birkaç ayda devamlılığını sürdürecek olması itibariyle sıkı para politikasının devamını bekleriz” diye konuştu.

SEFALET ARTIŞI SÜRÜYOR

Son enflasyon rakamlarıyla birlikte Türkiye’de sefalet de artmış oldu. Türkiye, Sefalet Endeksi’nde AKP öncesi döneme bir adım daha yaklaştı. Endeks, ABD’li iktisatçı Arthur Okun’un hesaplamasına göre 36.04, iktisatçı Steve Hanke’ye göre 48.64 oranına yükseldi. Bir önceki enflasyon verisine göre endeks değeri Okun’a göre 35.3, Hanke’ye göre 47.92 seviyesindeydi. Buna göre Türkiye, Kırılgan Beşli içinde kırılganlığını en fazla artıran ülke olmayı sürdürüyor.