Liradan büyük kaçış

Bankalardaki döviz mevduatı son bir yılda yüzde 46 artarken, 17-24 Ocak’ta yüzde 4.43 yükseldi.

Dolar son aylarda rekor üstüne rekor kırarken artan siyasi riskler nedeniyle Türk Lirası’na güven de azaldı. Veriler özellikle kurun 2.33’ü aştığı 17-24 Ocak haftasında döviz mevduatında keskin artışa işaret ediyor. Bu tarihler arasında mevduat bankalarında gerçek kişilere ait döviz mevduatı yüzde 5.32, şirketlerin döviz hesapları ise yüzde 4.71 arttı.

Ekonomideki kırılganlıklar ve siyasi gerginlikler nedeniyle Türk Lirası’nda değer kaybı artarken bankalardaki döviz mevduatı da yükselişe geçti. Dolar 25 Ocak 2013-24 Ocak 2014 arasında yüzde 31.6 yükseldi. Bu tarihler arasında bankalardaki toplam döviz mevduatı yüzde 46.1 arttı. TL cinsi mevduatta artış ise yüzde 16’da kaldı. Mevduat bankalarındaki toplam yabancı para mevduatında artış ise yüzde 47’ye ulaştı.
Doların en son rekor kırdığı 17-24 Ocak haftasında mevduat bankalarında yurtiçi yerleşiklerin toplam döviz mevduatı yüzde 5 yükseldi. Gerçek kişilerin vadeli döviz mevduatı yüzde 5.16, vadesiz döviz mevduatı yüzde 6.53 artarken, şirketlerin vadeli döviz mevduatı yüzde 6.91, vadesiz döviz mevduatı ise 4.07 arttı. Dolar söz konusu haftada yüzde 4.25 yükselmişti.
Bankalardaki toplam yabancı para mevduatı 2013 sonuna göre ise yüzde 8.81 arttı. Yurtiçi yerleşiklerin mevduat bankalarındaki toplam yabancı para mevduatı yüzde 10.75, katılım bankalarındaki döviz mevduatı ise yüzde 4.75 yükseldi. Diğer yandan TL mevduatı geçen yıl sonuna göre yüzde 1 azaldı. Yurtiçi yerleşiklerin mevduat bankalarındaki vadesiz TL mevduatı yüzde 1.1 azalırken, vadeli TL mevduatı ise yüzde 8.27 geriledi.

Artış oranı 44 kat fazla

Merkez Bankası’nın yayımladığı haftalık para ve banka istatistikleri TL’den kaçış eğilimini doğruladı. Buna göre; TL mevduatı 17-24 Ocak’ta sadece binde 1 yükselirken, bankalardaki döviz mevduatındaki artış oranı yüzde 4.43 ile TL mevduatını 44’e katladı. Bu görünüm vadesiz mevduatta da değişmedi. Mevduat bankalarındaki vadesiz TL mevduatı bir haftada yüzde 0.48 azaldı.
Son verilere göre; 24 Ocak itibariyle bankalarda TL cinsinden toplam 346 milyar 151 milyon 152 bin liralık döviz mevduatı bulunuyor. Bunun 323 milyar 821 milyon 982 bin lirası mevduat bankalarında, 22 milyar 329 milyon 170 bin lirası da katılım bankalarında yer alıyor. Döviz mevduatının toplam mevduata oranı da yükseldi. 25 Ocak 2013’te toplam mevduatın yüzde 31’i döviz mevduatı iken bu oran 24 Ocak 2014’te 36.6’ya yükseldi.

Vatandaş da şirketler de alıyor

Merkez Bankası verilerine göre; yurt içi yerleşiklerin mevduat bankalarındaki döviz hesapları ise 24 Ocak itibariyle 121.8 milyar dolara yükseldi. Döviz mevduatı 17 Ocak'a göre yüzde 1.92 artış yaşadı. Sadece ocak ayında döviz mevduatı 2 milyar dolardan fazla arttı. Döviz mevduatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12.96, 2013 sonuna göre yüzde 2.06 yükseldi.
Gerçek kişilerin döviz mevduatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10.51 artışla 71.5 milyar dolara, şirketlerin hesapları ise yüzde 16.65 artışla 50.3 milyar dolar düzeyine çıktı.

Siyasi gerginlikler tedirgin etti

İstanbul Ticaret Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kerem Alkin, yabancı para mevduatının 24 Ocak’ta 2012 sonuna göre 16.9 milyar dolar, Aralık 2013 sonuna göre ise 2.5 milyar dolar arttığını belirterek, hem şirketlerin hem de vatandaşın son bir yılda çok ciddi şekilde dolara yöneldiğini söyledi. Gezi Parkı ve 17 Aralık sürecine kadar dolardaki artışın iyi fiyattan döviz bozdurmak olarak algılandığını ancak bu algının bozulduğunu ifade eden Alkin, “Küresel ekonomik belirsizlikler ve siyasi gerginlikler vatandaşı tedirgin etti. Kurların düşeceğine dair umut kırıldı. Döviz satın alınmaya devam edildi. Bu da gerçek ve tüzel kişilerin daha fazla döviz almasını tetikledi. Herkes kendini sağlama almak için dövize yöneldi. Döviz alanlar haklı da çıktılar” dedi.
Alkin’in verdiği bilgiye göre; 24 Ocak’ta gerçek kişilerin döviz mevduatı Aralık 2013’e göre 2.5 milyar dolar artışla 71.5 milyar dolara çıktı. 2012 sonuna göre ise gerçek kişilerin döviz mevduatı 8.2 milyar dolar, şirketlerin döviz mevduatı ise 8.7 milyar dolar arttı.
Kerem Alkin, dövize yenilişin devam etmemesinin kurların aşağı inmesine bağlı olduğunu ifade ederek, “Türkiye’nin ekonomik ve siyasi istikrarına yönelik sıkıntılar devam ederse kurdaki yükselmeden olumsuz etkilenen kişiler tekrar döviz toplamaya başlar. Bu da dolara daha fazla yükseliş getirir” diye konuştu.