Ana içeriğe atla

Akaryakıt fiyatları neden artıyor?

Benzinin fiyatı 14 lirayı geçti. Peki bu artış ne anlama geliyor, yapılan zamlar Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 'enflasyondaki köpüğü alacağız' sözünü ne kadar gerçekçi kılıyor? DW Türkçe'ye konuşan uzmanlar yanıtladı.

Pelin Ünker 

© Deutsche Welle Türkçe

Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası (EPGİS), benzinin pompa fiyatına 46 kuruş zam yapıldığını açıkladı. 

Yeni zamlardan sonra benzin fiyatları; İstanbul'da 13,59 liradan 14,05 liraya, İzmir'de 13,67 liradan 14,13 liraya Ankara'da 13,66 liradan 14,12 liraya çıktı.

Akaryakıta 2021 yılında toplamda 46 kez zam gelmişti. Benzin 1 Ocak'tan bu yana üç kez zamlanırken, toplam fiyat artışı 1,7 lirayı buldu.

ÖTV düzenlemesi

Akaryakıt fiyatlarının artmasının temelde iki nedeni bulunuyor. İthalata dayalı akaryakıt sektöründe kur hareketleri ve uluslararası piyasalarda petrol fiyatlarının yükselmesi fiyat artışlarında etkili oluyor.

Ancak Türkiye'de son dönemde yaşanan kur düşüşü pompa fiyatlarına yansımıyor. Nedeni ise aralık ayında getirilen özel tüketim vergisi (ÖTV) düzenlemesi. 22 Aralık'ta yürürlüğe giren düzenlemeye göre akaryakıt ürünlerinde ÖTV, ürünlerin döviz cinsinden fiyatlarının azalış tutarı kadar artırılıyor. Kurdaki iniş, vatandaşa vergi olarak geri dönüyor.

'Fiyatı doları geçti'

DW Türkçe'ye konuşan ekonomist Selçuk Geçer, "Türkiye'de gerçekçi olmayan enflasyon oranları, gerçekçi olmayan faiz oranları, gerçekçi olmayan kur oranlarından tamamen bağımsız olarak hareket eden bir akaryakıt fiyatı uygulaması var ve nitekim artık bunu son fiyatlarla çok net bir şekilde görüyoruz" diyor.

Benzin fiyatlarının, dolar fiyatlarını geçtiğine dikkat çeken Geçer, "Bu da bize şunu gösteriyor. Piyasada kullanılan dolar kuruyla ekranlarda gördüğümüz dolar kuru arasında çok ciddi bir farklılık oluşmuş durumda" diye ekliyor.

Benzin istasyonundan alınan yakıtta; şirketlerin kârı, yüklü bir ÖTV ve piyasanın düzenlenmesinden sorumlu EPDK'nın payı bulunuyor.

'Vergi açıkları kapatılıyor'

Selçuk Geçer, Türkiye'nin bütçesinde kara bir delik olduğuna işaret ediyor. Geçer, "Bütçede korkunç bir açık var. Bu açığı bir şekilde denkleştirmeye çalışıyorlar. Akaryakıtta bunun en temel kaynaklarından birisi. Yani akaryakıta yapılan zamlarla bu vergi açıkları kapatılmaya çalışılıyor" diye konuşuyor Geçer'e göre petrol fiyatları geriye gelse de bu bütçe açığı olduğu sürece akaryakıta arka arkaya zamlar yapılmaya devam edilecek.

Ekonomist Selçuk Geçer

Ekonomist Selçuk Geçer

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ocak ayının ilk haftasında yaptığı açıklamada "Kurdaki köpük gibi enflasyondaki köpüğü de süratle alarak ülkemizi bu görüntüden kurtaracağız" demişti.

Peki yapılan zamlarla bu ne kadar mümkün?

Şubatta enflasyona yansıyacak

Selçuk Geçer, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı üretici enflasyonunun yüzde 80'i bulduğunu belirterek, bunun tüketici fiyatlarına yansımasının yadsınamaz bir gerçek olduğunu vurguluyor. Geçer, yüzde 36 olarak açıklanan 2021 resmi enflasyonun önümüzdeki süreçte yüzde 50'ler seviyesine çıkacağı görüşünde.

Elektriğe, enerjiye, oto gaza, akaryakıta arka arkaya yapılan zamların piyasayı etkilediğini ifade eden Geçer, "Yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar diye bir şey var. Yani kamu eliyle yapılan zamlar var. Dolayısıyla demek ki öyle enflasyonu ha deyince düşürmek mümkün değil. Enerji fiyatlarına yapılan son zamlar da şubat itibariyle enflasyona yansıyacak" diyor.

Akaryakıt zamları üretim maliyetlerini artırarak gelecek dönem zamlarının da bir habercisi.

Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan

Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan

DW Türkçe'ye konuşan Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, akaryakıtın hem üretimde hem de nakliye aşamasında sektör için önemli bir girdi olduğunu, bu işin paydaşlarının tümünü etkilediğini belirtiyor. 

Sebze meyve maliyetleri artıyor

Akaryakıt fiyatlarının yükselmesinin sebze ve meyve maliyetlerini artırdığını vurgulayan Tavşan, "Üretimden tüketimdeki perakende raflarına, perakende tezgahına kadar bir bant sistemi yok ki ürünler orada yuvarlansın burada tıkır tıkır gelsin. Arada işleniyor, toplanması var, zayi oranları var. Yerinde paketlenmesi var, kasa maliyeti var. Kendi içinde bir sürü stopaj, KDV gibi özel vergi sistemleri var. Perakende de kabul etmek lazım ki bir maliyet var. Dolayısıyla bunlar üst üste konunca artık bugünkü şartlarda ürünün üstüne ciddi bir maliyet geliyor" ifadelerini kullanıyor.

Maliyet artışları katlanamaz boyuta geldiğinde zammın kaçınılmaz olduğunu dile getiren Tavşan'a göre, fiyatların yüksek bulunmasının bir nedeni de tüketicinin alım gücünün düşmesi.

'Üretici koruyacak önlem şart'

Tavşan, akaryakıttaki ÖTV'nin kaldırılmasının yanı sıra artan girdi maliyetleri karşısında üreticiyi koruyacak önlemler alınması gerektiği görüşünde. Tavşan, "Başta akaryakıt olmak üzere gübre gibi bu işin için imalatında kullanılan her türlü girdi konusunda gerçekten üretimin korunması lazım. Bir de aşağı yukarı bir fiyat sigorta sistemi gibi bir fiyat garantisi de maliyet artı bir emek karı şeklinde üreticide olmalı ki bunu sürdürebilsin. Yoksa üretim gerçekten çok zor. Zor şartlardaki üretimin de karşısında çok fazla risk var" diye konuşuyor.

Akaryakıt fiyatları neden artıyor? - DW Türkçe


Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

IMF Karşıtı Annenin IMF Uzmanı Kızı

Cumhuriyet Halk Partisi Parti Meclisi üyeliğine seçilen Bilkent Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı ve IMF eski ekonomisti Doç. Dr. Selin Sayek Böke , üniversitede iktisat eğitimi alma kararının hayatının en güzel hatası olduğunu söylüyor. Anne Selin Sayek Böke ile ekonomist Selin Sayek Böke arasındaki dengeyi annesinden ilham alarak koruduğunu vurgulayan Böke, "CHP'de herkesin daha mutlu, refah içinde yaşayabileceği ekonomik ortamı sağlayacak politikalar üretilmesine katkıda bulunarak bunları somutlaştırmaya katkıda bulunacağım" diyor. Dünya Bankası ve IMF kariyerine sahip, güleryüzlü ve sıkı bir makro iktisatçı olarak bilinen Selin Sayek Böke ile CHP Parti Meclisi üyeliğinden annesi Türk Tabipler Birliği eski Başkanı Füsun Sayek ile olan ilişkisine kadar birçok konuyu masaya yatırdık. Böke, 11 yaşındayken kardeşi ile 'gazetecilik oyunu' oynadıklarını, hazırladıkları gazeteye ekonomi yazılarını yazdığını paylaşıyor. Kendisini ekonomi alanına yönle

İran, Sıtkı Ayan’dan sorulur

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve oğlu Bilal Erdoğan arasında geçtiği iddia edilen ikinci telefon görüşmesinde adı geçen işadamı Sıtkı Ayan, özellikle AKP döneminde parlayan isimlerin başında geliyor. WikiLeaks belgelerinde de adı geçen Sıtkı Ayan’ın ismi İran ile yapılan ticari anlaşmalar ve yüksek devlet teşvikleriyle anılıyor.   Sivas’ın Gölova beldesinde doğup büyüyen Sıtkı Ayan, İstanbul İmam Hatip Lisesi ve Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ni bitirdi. Mesleğini icra yerine petrol işine girdi. Ayan’ın, İran ve Sudan’da petrol ve doğalgaz sahalarıyla ilgili yatırımları bulunuyor. WikiLeaks belgelerine göre ABD Ankara Büyükelçiliği’nden gönderilen kripto, Başbakan Erdoğan’ın İran’daki etkinliğini ve ilişkisini ortaya koyuyordu. ABD elçiliğinin belgesinde, 22 Şubat’ta Türk gazetelerinde İran ile Türkiye arasında müşterek bir yatırım projesi imzalandığı ve buna göre kurulacak olan yeni bir doğalgaz boru hattının, İran gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacağı belirtiliy

Panama Belgeleri: Hayyam Bey'in cenneti

Panama belgelerine göre Hayyam Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan önce Niue’de bir şirket kurdu. Yaptığı açıklamada “Niue’nun adını bile duymadım” dedi. Panama belgelerinde, Türkiye tarihinin en büyük banka batırma olayına imzasını atan Hayyam Garipoğlu’nun da dört off-shore şirketi ile yer aldığı ortaya çıktı. Belgelere göre Garipoğlu’nun, Sümerbank davasında adı geçen Olsten Marketing Co Ltd’nin yanı sıra üç ayrı off-shore şirketi daha var. Bu şirketlerden biri Olsten Marketing’in kapatılmasından hemen sonra kurulan Niue merkezli Unitrade International Ltd olsa da Garipoğlu, Niue’nun neresi olduğunu dahi bilmediğini ifade ederek bu şirketin kendisine ait olduğunu yalanladı. Olsten, Mossfon müşterisi Sümerbank ile ilgili dava dosyasına göre Garipoğlu, Sümerbank’a el konulmadan bir gün önce, kendisine ait olan Romania International Bank’a 8 milyon dolar transfer etti, buradan da yine kendi paravan şirketi Olsten Marketing’in hesabına aktardı. Panama belgelerine göre

#ParadisePapers: Off-shore biraderler

Berat ve Serhat Albayrak’ın Çalık Holding’de yönetici olduğu dönemde holdinge bağlı çok sayıda off-shore şirketi kurulmuş. Serhat Albayrak bu şirketlerden birinin bizzat direktörü. Dünyanın dört bir yanından çok sayıda politikacı ve iş insanının off-shore bağlantılarını ortaya çıkaran Paradise Papers’ta Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın damadı Enerji Bakanı Berat Albayrak’ın ağabeyi Serhat Albayrak’ın da ismi geçiyor. Serhat Albayrak, belgelere göre Malta’da bir off-shore şirketle bağlantılı görünüyor. Frocks International Trading Ltd adlı şirkette Albayrak’ın yanı sıra Çalık Holding çalışanları Mehmet Gökdemir, Murat Tarı ve Şafak Karaaslan şirket yetkilileri arasında bulunuyor. Murat Tarı 2000-2005 yılları arasında Çalık Holding’de genel müdür olarak görev yaptı. Mehmet Gökdemir Çalık Holding’e bağlı GAP Tekstil yönetim kurulu üyesi, Şafak Karaaslan Çalık Holding’in dış ilişkiler sorumlusu. Serhat Albayrak da söz konusu dönemde Çalık Holding genel müdürlüğünü yürütüyordu.